Ramdam ko ang paglukob ng kapangyarihan sa akin ng wika noong elementarya’t hindi ako makapag-recite nang maayos. Hindi dahil sa hindi ko alam ang sagot, kung hindi dahil hindi ko alam kung paano maayos na maipahahayag ang iniisip. Ang takot ko noon. Halos magkandaihi. Mahapdi ang sindak na gumagapang sa gulugod sa maling sasabihin o hindi tamang pagkakasabi ng nasa isip. Takot akong makagalitan pero mas takot ako sa lilikhaing pilat ng pagkakapahiya sa mga kamag-aral. O sa pingot ng magulang. Kaya buo dapat ang pangungusap ko kapag sumagot dati. Malinaw na matutukoy ang simuno at panaguri. Dapat malinaw na maririnig sa sasabihin ko ang mga aral ng katatapos na leksyon. 

Nang maging guro, nakikita ko sa mukha ng mag-aaral ko – lalo iyong unang pagkakataong matawag ang pangalan – ang sindak kapag kailangan nang makapagsalita nang maayos. Nang tuwid na tuwid, iyon dinig ng lahat. Sinasabi ko, to offset the tension, huwag maging conscious, sumagot nang conversational, o iyong pangungusap at paraan ng pagpapahayag na ginagamit nila sa bahay, sa pagitan ng kaniyang mga kaibigan para magkaunawaan.

Hindi kailangang rigid, hindi kailangang matukoy ng mag-aaral ang subject, ang tense of the verb, object of the preposition at wala dapat dangling modifiers. Kailangang natural lang. Singnatural ng masayang kuwentuhan o balitaan. Unless of course, nagpupunahan kayong magkakaibigan sa maling pares-minimal o mali ang diin ng ponemang suprasegmental o hindi kaya ay sablay na pang-abay ang gamit sa pangungusap habang nagkukuwentuhan kayo tungkol sa bagong bili ninyong cactus. Relax lang dapat. Kahit pa nakakatakot na recitation ang platform kung bakit kailangan niyang magpahayag.

Sa tagal ko nang nagtuturo sa kolehiyo, sa dami ng subject na naituro, alam ko kung hindi naipahayag nang maayos ang nasa isip, kaya hahayaan ko ang mag-aaral ko na ulitin o i-paraphrase ang nais niyang isagot sa tanong ko. Well, sige, minsan naiinis din naman ako, tao lang, kaya pinapaupo ko na lang ang sasagot. Na hindi na mangyayari ngayon dahil online na ang aking klase. Wala nang pauupuin. Mga pagmumukha na lang namin ang babalandra sa monitor ng gadget.

Sa recitation, lalo’t hindi naman language o writing major ang mag-aaral ko, hahayaan ko siyang humanap ng pinakamabisang paraan gamit ang wikang alam naming pareho, maging ito man ay impormal, meaning, conversational at may code-switching o ang sabay na paggamit ng Ingles at Filipino sa pagpapahayag, you know, more of like itong binabasa ninyong paragraph na ito. Walang mali dito lalo’t naipadala ang mensahe nang maayos; nang hindi tumatawag ng unnecesary attention ang wika. Kaya ayoko sa tahasang gumagamit ng wikang mas matigas pa sa inarmirolang barong tagalog.

Kung hindi pa rin niya maihatid ang mensahe nang maayos, sa kabila ng kaniyang pagsisikap, saka lamang ako magmumungkahi. Pero bihirang-bihira na ito ngayon lalo’t may kinalaman sa maayos na paggamit sa wikang pasulat ang itinuturo kong subject: peryodismo at malikhaing pagsulat sa mga mag-aaral na nagpapakadalubhasa sa peryodismo at malikhaing pagsulat sa kolehiyo at antas gradwado. Mas mabusisi ako. Iba kasi ang kakayahan sa berbal na ipinahahayag na mae-evaluate sa recitation o talumpati kung iyon ang hinihingi ng subject na tulad ng rhetorics, kung ihahambing sa pasulat na matataya naman sa mga isusumiteng papel. Bagamat madalas formulaic, mas pihikan ako sa narrative style. Dapat masinop. Dapat mas conscious dahil dapat mas madaling piliin ang salita kapag tinitipa na sa laptop. Mas madaling mag-delete, mag-self-edit. Mas madaling sumunod sa hinihingi ng katatapos na lesson.

Dahil sa ganoon nagsimula ang imposisyon ng kapangyarihan ng wika sa akin sa pagsusulat. Sa formal theme. Grade four. Dapat masunod ang tagubilin ng guro, dapat mabakas sa isinulat ang huling leksyon sa bahagi ng pananalita o parts of speech. Malinaw dapat ang mga halimbawa. Ang kapalit nito ay mataas na marka. Hindi bale kung mayroon pa akong gustong sabihin, o kung, pakiramdam ko, may mas ililinaw pa ang isusulat. Hindi dapat lumagpas sa napag-aralan. Wala ang komplikasyon ng pagpapantig ng salita o maligoy na parirala o langkapang pangungusap o complex sentence, kung wala naman ito sa katatapos na leksyon na dapat mag-manifest sa evaluative formal theme o sulating pormal. Ganoon lang. Gagawin ko lang ang inuutos sa akin.

Kung mararamdaman kong madali sa mag-aaral ang pagsunod sa aralin, sabihin na nating magaling, saka ko lang siya hinahayaang lumabas sa estruktura ng leksyon. Oo, nangyayari iyon.

Ramdam ko noon ang paglukob sa akin ng kapangyarihan ng wika dahil wala akong kapangyarihan. Ang mayroon lang ay takot. Pagsunod sa inaakalang maayos. Namulat ako sa mahigpit na kapangyarihan ng wikang ipinapataw ng aking mga guro sa paaralan, mga mentor sa larangan at buhay, mga ipinataw sa akin ng karanasan na nagsasaad laging dapat maging maayos ako sa paggamit ng wika para laging maunawaan, at para na rin sa aking kabuhayan.

Ngayon, kapag nagtuturo, hindi ako magmamalinis. Kasama ako sa tradisyon ng mahigpit na guro ng wika. Nagpapatupad kung ano ang tama o mali. Kung paano maging masinop at hindi. Lalo kung ang mag-aaral ko ay mabubuhay at magiging kabuhayan ang kapangyarihan ng wikang may malaking tsansang hindi pa nila taglay. – Rappler.com

Nagtuturo ng seminar in new media, journalism, pop culture, research, at creative writing sa Faculty of Arts and Letters, College of Education, at sa Graduate School ng University of Santo Tomas si Joselito D. De Los Reyes, Ph.D. Siya rin ang program coordinator ng BA Creative Writing program ng nasabing unibersidad. Recipient siya ng 2020 Philippine Normal University Gawad Sulo for Eminent Alumni in the Field of Teacher Education.